Het is je vast niet ontgaan dat er sinds 1 september 2015 een nieuw wetsvoorstel is aangenomen door de Eerste Kamer: namelijk het leenstelsel. Dit betekent dat alle nieuwe HBO- en WO studenten hun basisbeurs verliezen, ook de huidige bachelor studenten die sindsdien aan hun master beginnen. De aanvullende beurs en het studenten reisproduct blijven wel bestaan. Tevens geldt het leenstelsel niet voor MBO studenten, voor deze studenten blijft de basisbeurs gewoon bestaan.

Waarom is het leenstelsel ingevoerd?

De kwaliteit van het onderwijs moet constant verbeteren, en daar is geld voor nodig. De minister vindt het redelijk om een bijdrage te vragen aan hoger opgeleiden: zij hebben namelijk later profijt van hun opleiding omdat ze meestal een hoger salaris krijgen dan anderen. Het geld dat op die manier vrijkomt wil de minister gebruiken voor verbetering in het hoger onderwijs.

Huidige studenten krijgen een vast bedrag per maand om hun studie te bekostigen: de basisbeurs. Vinden ze dat niet genoeg, dan kunnen ze extra geld lenen bij DUO: de basislening. De basisbeurs en basislening worden nu samengevoegd tot één bedrag dat studenten alleen nog kunnen lenen: het studievoorschot, oftewel het leenstelsel. Dat betekent dat de basisbeurs verdwijnt, maar dat studenten wel een hoger bedrag per maand mogen lenen.

Er is overigens wel één pluspuntje aan te merken op het leenstelsel: je mag nu namelijk, als je onder het nieuwe leenstelsel valt, onbeperkt bijverdienen met je bijbaan.

In de tijd van de studiefinanciering (dit is overigens nog wel voor de MBO studenten geldig) mochten studenten niet te veel bijverdienen, anders zouden ze hun recht op de basisbeurs verliezen. Studenten die dus sinds 1 september 2015 studeren en onder het studievoorschot vallen, mogen dus zoveel bijverdienen als ze willen.

Wat betekent het leenstelsel voor jou?

Ik hoor de hersenen al kraken, al helemaal als je je eigenlijk nog niet zo hebt verdiept in het leenstelsel. Als je een MBO studie gaat volgen, verandert er in ieder geval helemaal niks en hoef je je geen zorgen te maken. Maar ik begrijp je voor de volle honderd procent als je je zorgen maakt over hoe je je studie gaat betalen als je een HBO- of WO studie gaat volgen.

Want, het lijkt wel alsof het volgen van een HBO- of WO studie alleen nog maar is weg gelegd voor studenten (met ouders) die veel te besteden hebben. Hoe ga je anders jaarlijks €2.000 aan studie geld betalen aan je onderwijsinstelling? En als je op kamers woont, hoe ga je dan je huur betalen terwijl je het met je studie te druk hebt om daarnaast nog een bijbaan te hebben?

Overigens, de minister en de NS willen zelfs dat de college uren tot in de late avonduren duren, om de drukte van studenten tijdens de spits te vermijden. En hoe betaal je dan de rest van de middelen die je nodig hebt voor de studie?

Het aantal studenten is door het leenstelsel gedaald

“Uit recent onderzoek blijkt dat het aantal studenten is gedaald. Minister Bussemaker vindt dit bangmakerij.”

Uit recent onderzoek is gebleken dat sinds het leenstelsel is ingevoerd, de instroom van studenten met ouders met een lager inkomen flink is gedaald. Dit blijkt uit de cijfers van het ministerie van Onderwijs. Tevens nam ook het totaal aantal inschrijvingen bij hogescholen en universiteiten af. Het aantal inschrijven voor het hoger onderwijs is in het jaar van 2015 gedaald met 6,8%, wat neer komt op zo’n 25.000 studenten.

De cijfers komen voor het ministerie van Onderwijs op een ongelukkig moment. Vorige week benadrukte de Onderwijsinspectie in het jaarlijkse onderwijsverslag ook al dat jongeren van ouders met een laag inkomen minder kansen hebben in het Nederlandse onderwijssysteem. Vooral opvallend is de afname van het aantal studenten met ouders met een lager inkomen. Dat daalde het afgelopen jaar bij zowel hogescholen als universiteiten met circa 15%.

“Minister Bussemaker mag haar excuses wel aanbieden aan de jongeren. Aldus Tweede Kamerlid Jasper van Dijk (SP).”

Al voor de invoering van het leenstelsel vreesden onder meer CDA en SP dat een studieschuld van duizenden euro’s vooral kinderen van ouders met een lager inkomen zou afschrikken. Minister Jet Bussemaker van Onderwijs deed dit af als ‘bangmakerij’. Nu slaan de critici terug. ‘De minister mag wel haar excuses aanbieden aan de jongeren’, zegt Tweede Kamerlid Jasper van Dijk (SP).

‘De forse terugloop in het HBO slaat hard neer bij de kwetsbare groepen’, zegt Tweede Kamerlid Michel Rog (CDA). ‘Het CDA heeft vaak gewaarschuwd voor het leenstelsel. De minister deed het af als bangmakerij. Ook nu ontvlucht de minister de feiten.’ Het zou passender zijn als de minister zou erkennen dat 8400 jongeren door haar beleid niet zijn gaan studeren.

Ook studentenorganisaties maken zich zichtbaar zorgen. Stefan Wirken van de Landelijke Studenten Vakbond vindt dat de minister nu moet ingrijpen. ‘Door het leenstelsel is de toegankelijkheid van het hoger onderwijs onder druk komen staan.’

Minister Bussemaker blijft er nuchter onder en zegt dat ze dat ze heeft geconstateerd dat het leenstelsel geen grote gevolgen heeft gehad voor de toegankelijkheid van het hoger onderwijs. Tevens constateert ze dat de uitkomsten aansluiten bij haar verwachting.

“Iedereen zou een studie moeten kunnen volgen om hun toekomstvisie helder in kaart te hebben.”

Maar is dit normaal, zo’n verwachting? Iedereen zou toch een studie moeten kunnen volgen om hun visie op de toekomst helder in kaart te hebben? Ik denk dat menig student het hier mee eens is. In de huidige economie heb je nu eenmaal een diploma nodig om eenvoudig een baan te kunnen vinden. De Tweede Kamer heeft er alleen maar meer profijt van als in de toekomst meer mensen een baan met een hoog inkomen (kunnen) vinden. Zij ontvangen er namelijk dan meer belasting die vervolgens weer kan worden geïnvesteerd in onderwijsvoorzieningen.